Tot 2030 komen er zo’n 100.000 woningen extra in de metropoolregio Rotterdam Den Haag. De kunst is om met een groeiende stedelijke bevolking en beperkte ruimte, wonen en werk goed met elkaar te verbinden en te blijven zorgen voor een leefbare omgeving. Zo worden verouderde kantoorlocaties en bedrijventerreinen steeds vaker benut voor woningbouw. Maar de regio moet ook voldoende ruimte blijven bieden aan economische bedrijvigheid. Met compensatieplannen wordt per gebied invulling gegeven aan ruimte voor bedrijven. Op 2 december behandelde de bestuurscommissie Economisch Vestigingsklimaat het compensatieplan voor de Plaspoelpolder in Rijswijk.
De Plaspoelpolder is met een oppervlakte van 126 hectare een van de grootste bedrijventerreinen van de regio. Er zijn zo’n 700 ondernemingen gevestigd: van kleine tot gerenommeerde bedrijven als European Patent Office, TUI, TNO, CBR, KIWA en Eurofins, Nederlands grootste commerciële testlaboratorium voor corona. Bij al die bedrijven werken ruim 20.000 werknemers.
Indrukwekkende getallen en namen. Niet gek. De Plaspoelpolder ligt namelijk uitstekend: het is zeer goed bereikbaar met het openbaar vervoer en ligt direct aan de A4. Maar tegelijkertijd is het hard toe aan een opknapbeurt. Er is weinig groen en heel veel leegstand. Op sommige plaatsen is zelfs sprake van verloedering. Al met al een typisch naoorlogs bedrijventerrein dus.
Hoog tijd om de Plaspoelpolder aan te pakken. Zo krijgen delen van het bedrijventerrein (ook) een woonfunctie. Het gaat daarbij om enkele tienduizenden vierkante meters bedrijfsoppervlakte. Armand van de Laar, wethouder Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling bij de gemeente Rijswijk en bestuurlijk eigenaar Werklocaties bij de MRDH: “Het is natuurlijk belangrijk dat er voldoende ruimte voor werkgelegenheid blijft in de regio. Daarom zoeken we daarin de samenwerking binnen de MRDH.”
Op de schop
Voor de transformatie van bedrijventerreinen stellen gemeenten binnen de metropoolregio een compensatieplan op, zo spraken ze af in de Transformatiewijzer. Zo’n compensatieplan omschrijft de situatie en het huidige gebruik van een terrein, alsmede het doel en de gevolgen van de herinrichting van het gebied en gemeentelijke of regionale oplossingen voor het behoud van ruimte voor bedrijven. De bestuurscommissie Economisch Vestigingsklimaat van de MRDH buigt zich over de ingediende compensatieplannen en geeft advies.
Op 2 december 2020 behandelde de bestuurscommissie het compensatieplan voor de Plaspoelpolder. Dat gebied gaat namelijk flink op de schop. In het westelijke deel worden plannen gemaakt voor een campus voor een levendige en leefbare stad met gemengde functies. De noordelijke rand krijgt als bestemming gemengd woongebied. In het centrum van de Plaspoelpolder krijgt bedrijvigheid de ruimte, en het Havenkwartier krijgt een gecombineerde functie van wonen, werken en recreëren.
Wethouder Van de Laar is enthousiast over de plannen. “Het wordt een levendig en duurzaam gebied met meer voorzieningen en bedrijven die elkaar versterken. Neem het gebied rondom het voormalige Shell-hoofdkantoor aan het Kessler Park. Daar komt een campus op het gebied van energie, met ruimte voor onderwijs, studentenhuisvesting en research & development. Zo wordt in het oude lab van Shell geen onderzoek meer gedaan naar olie en gas, maar test TNO de nieuwste technieken rondom geothermie.”
Waar moeten die mensen werken?
De plannen geven de Plaspoelpolder een boost. Er komen zo’n 1.000 nieuwe banen, concepten voor deelmobiliteit worden geïntroduceerd, er komt meer groen en aan de randen komen in totaal ongeveer 4.000 woningen. Daarmee wordt de Plaspoelpolder weer een fijne plek om te werken. Van de Laar: “Een gebied als de Plaspoelpolder heeft een echte regiofunctie. Want het merendeel van de mensen die werken in de Plaspoelpolder woont niet in Rijswijk.”
Er is echter ook een spanningsveld tussen wonen en werken. Van de Laar: “Als je alles volbouwt met woningen, waar moeten die mensen dan werken? Daarom is afgesproken dat gemeenten in de metropoolregio bij dit soort plannen aangeven hoe ze omgaan met werkgelegenheid: hoeveel vierkante meter gaat er weg, en waar komt die ruimte voor bedrijven terug? En dat leg je voor aan je 22 collega’s binnen de metropoolregio, voordat het naar de provincie Zuid-Holland gaat”.
Opgave van 6,6 hectare
Strikt genomen ‘verdwijnt’ flink wat bedrijventerrein: netto in totaal 6,6 hectare. In de regionale Strategie Werklocaties hebben de 23 gemeenten in de metropoolregio afgesproken dat werkgelegenheid die op de ene plek verdwijnt elders een plaats moet krijgen. Van de Laar: “Feitelijke compensatie van ruimte voor bedrijven vinden we heel erg belangrijk.” Verdwijnt bedrijfsruimte op de ene plek dan wordt compensatie gezocht. Dat kan door het beter benutten van beschikbare ruimte en functiemenging.
Beter benutten spreekt voor zich. Op veel bedrijventerreinen is ruimte voor revitalisering en intensivering. Zowel in de Plaspoelpolder als de Broekmolenweg kan beschikbare ruimte beter benut worden. Beter benutten is namelijk ook: oude kantoren slopen of verbouwen tot bedrijfsruimten.
Functiemenging betekent dat bijvoorbeeld woningen en bedrijven gecombineerd worden, doordat boven bedrijfsgebouwen woonruimte wordt gecreëerd. Dat kan natuurlijk niet overal, vertelt Van de Laar. “Het gaat om de juiste combinatie.” Zo is het prima wonen boven een kantoorgebouw, maar boven een maakbedrijf is dat lastiger: overlast ligt dan op de loer.
Vrienden uit de regio
In het compensatieplan voor de Plaspoelpolder staat omschreven hoe de 6,6 hectare wordt gecompenseerd. ”Hiermee vervult Rijswijk haar eigen compensatieplicht, maar draagt met het uitgeven van nieuw terrein bij ‘t Haantje en het faciliteren van nieuwe werkmilieus ook bij aan de regionale vraag naar bedrijfsruimte.”
Van de Laar is blij met het advies van de bestuurscommissie: “Ik moet eerlijk zijn: het realiseren van bedrijfsruimte is niet eenvoudig in deze tijd. Zo geeft een compensatieplan een oplossing voor de huidige meters, maar niet voor de toekomstige vraag naar ruimte. De opgave verandert enorm, en wordt heel urgent.”
Het compensatieplan voor de Plaspoelpolder werd dus 2 december behandeld door de bestuurscommissie Economisch Vestigingsklimaat, waarin Van de Laar zelf ook zitting heeft. De commissie formuleerde enkele adviezen en concludeerde: “Wij zien uw ambities voor de Plaspoelpolder als een goede aanpak van de revitalisering van dat gebied.”
Van de Laar: “Ik vind het goed dat we elkaar kunnen versterken door binnen de MRDH advies aan elkaar te vragen. We krijgen zeg maar tips van onze vrienden uit de regio. Want gemeenten wonen niet op een eilandje.”
