Bedrijven worden belemmerd in hun ontwikkeling door de toenemende tekorten op de arbeidsmarkt. Een deel van de oplossing is te vinden in het bijscholen van huidige medewerkers. Leven Lang Ontwikkelen dus. Bovendien, een opleiding is ook van nut voor mensen die nog geen baan hebben, of willen switchen. De Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) ondersteunt een aantal initiatieven op dat vlak. Het doel: duizenden ‘nieuwe’ werknemers voor de regio in 2026.
Wie kent er nog een melkboer, of een dorpsomroeper? Beide banen zijn verdwenen. Tegelijk zijn er nieuwe functies ontstaan, zoals installateur van zonnepanelen, data-analist of drone-bestuurder. En sommige functies bestaan nog wel, maar zijn als gevolg van automatisering en digitalisering flink veranderd. Zo bedienen kraanmachinisten de grote kranen in de Rotterdamse haven tegenwoordig met een joystick, vanaf de begane grond.
“Medewerkers moeten dus fit blijven op de arbeidsmarkt”, vertelt Ferrie Förster, de huidige Projectmanager Human Capital Agenda Zuid-Holland (HCA). “Ze moeten zich de vraag stellen: gaat mijn beroep veranderen of zelfs helemaal verdwijnen? Moet ik misschien een loopbaanadvies aanvragen, of me bijscholen of zelfs omscholen?”
"Medewerkers moeten fit blijven op de arbeidsmarkt"
De antwoorden op die vragen zijn niet alleen relevant voor de medewerkers zelf. Bedrijven hebben een enorme behoefte aan personeel dat voldoet aan de gewenste kwalificaties. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn er momenteel 121 vacatures per 100 werkzoekenden. Förster: “Dat betekent dat bedrijven moeite hebben kandidaten te vinden voor hun vacatures. Daardoor worden ze geremd in hun ontwikkeling.”
Door gezamenlijk in te zetten op Leven Lang Ontwikkelen (LLO) blijven werknemers en werkgevers elkaar vinden. “LLO zorgt door om- en bijscholing van werkenden en werkzoekenden voor een kwalitatief goede beroepsbevolking, die op alle niveaus bijdraagt aan de regionale economie”, staat te lezen in de vernieuwde nieuwe strategische agenda van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Madelon Knop, Strategisch adviseur Economisch Vestigingsklimaat bij MRDH: “Onze ambitie voor 2026 is 1% werkenden erbij door te investeren in Leven Lang Ontwikkelen, ofwel 5.000 tot 6.000 goede arbeidskrachten extra voor de regio.”
Leven Lang Ontwikkelen is maatwerk
Leven Lang Ontwikkelen is een samenspel tussen een aantal belanghebbenden. Allereerst dus de werkzoekende of werknemer zelf: die moet inzien dat omscholing of bijscholing nieuwe of betere kansen biedt, en moet daarvoor het juiste aanbod weten te vinden. Dat aanbod is te vinden bij een onderwijsinstelling, bij een bedrijfsschool of bij een particuliere opleider. En werkgevers kunnen huidige óf mogelijke toekomstige werknemers stimuleren en faciliteren een opleiding te volgen.
Dat samenspel is goed zichtbaar bij het project ‘Van bank naar bouw’, dat enkele jaren geleden startte. Bij financiële instellingen waren op dat moment – onder meer door automatisering – medewerkers die op zoek moesten naar een nieuwe baan. De bouwsector stond juist te springen om mensen met een financiële achtergrond. Daarvoor hadden die werknemers wel eerst kennis van werken in de bouw nodig.
“Het Human Capital Akkoord is heel vraaggestuurd: het werkt op basis van de behoeften van het bedrijfsleven."
Het Zuid-Hollands Human Capital Akkoord en branchevereniging Bouwend Nederland startten daarom toen een traject waarbij medewerkers van financiële instellingen werden omgeschoold door een particulier opleidingsbedrijf. Förster: “Dat is echt maatwerk. Iedere deelnemer ging eerst in een ‘paskamer’ om te zien welk traject passend was.”
Dat past ook bij de werkwijze van HCA, aldus Förster. “Het Human Capital Akkoord is heel vraaggestuurd: het werkt op basis van de behoeften van het bedrijfsleven. Bij voorkeur werken we met individuele bedrijven, of met coalities van bedrijven. Zo kun je direct zakendoen en mensen bereiken.”
De pilot ‘Van bank naar bouw’ bleek succesvol: een fors aantal medewerkers maakte de overstap van de financiële sector naar de bouw. Inmiddels is het project breder geformuleerd. Er worden nu ook medewerkers geworven voor technische beroepen (‘Van Bank naar Bouw en Techniek). En met reden: het aantal jongeren dat kiest voor technische opleiding wordt almaar lager. Förster: “Tot 2030 daalt de instroom naar technische mbo-opleidingen met 18% en naar technische hbo-opleidingen met 8 procent.”
Het begint met visie
Leven Lang Ontwikkelen is dus een klein maar belangrijk puzzelstuk in het beperken van tekorten op de regionale arbeidsmarkt, en dus voor het verbeteren van het regionale vestigingsklimaat. Daarom co-financiert MRDH jaarlijks een aantal LLO-projecten, onder meer bij campussen. Daarbij wordt aangesloten bij bestaande initiatieven, zoals de Human Capital Agenda Zuid-Holland en Greenport West-Holland. Die laatste organisatie is initiatiefnemer van de Greenport Horti Campus: een netwerk van drie regionale campussen (in Westland, Lansingerland en Barendrecht) op het gebied van teelt, techniek en verslogistiek. LLO is een belangrijke pijler van de Greenport Horti Campus. Want ook het glastuinbouwcluster heeft behoefte aan medewerkers.
Knop (MRDH): “Het start bij een goede visie op Leven Lang Ontwikkelen: welke bijdrage willen we dat LLO levert aan de toekomst van onze regio? Bij bijvoorbeeld de Greenport Horti Campus worden hier nu flinke stappen in gemaakt, maar ook de IT Campus Rotterdam heeft een duidelijke visie én een uitdagende opdracht: alle Rotterdammers digitaal vaardig maken.”
ROC’s slaan handen ineen
Het zou goed zijn als ook onderwijsinstellingen een goede visie ontwikkelen op LLO, vertelt Knop. “Bij- en omscholing vergt een andere organisatie van een opleiding. Dat komt onder meer doordat het ook een ander verdienmodel is: het wordt niet gefinancierd door het Rijk. Opleidingen moeten dus geld en tijd investeren in een goed aanbod en marketing. Helaas gebeurt dat niet altijd voldoende, waardoor het LLO-aanbod wordt gestaakt, in plaats van opgeschaald.”
Eén obstakel voor reguliere onderwijsinstellingen is dat de vraag naar LLO-aanbod zo specifiek is, dat het moeilijk is een klas met leerlingen te vullen. Particuliere opleidingsbedrijven zijn daarin beter, maar die staan verder af van de praktijk. En bedrijfsscholen staan juist midden in de praktijk, maar hebben een beperkter aanbod en kunnen moeilijker over hun eigen (bedrijfs)grenzen kijken.
"Het regionale mkb heeft behoefte aan goed gekwalificeerde medewerkers. Leven Lang Ontwikkelen is daarin een belangrijk puzzelstuk"
De vijf ROC’s in de regio hebben daarom onlangs de handen ineengeslagen, vertelt Förster. “Ze gaan gezamenlijk LLO-aanbod ontwikkelen en aanbieden. Dat maakt het makkelijker om een klas te vullen.”
Knop van MRDH is blij met het initiatief van de ROC’s. Want met een goed aanbod is het voor werknemers, werkzoekenden en werkgevers eenvoudiger om het juiste traject te kiezen. En daarmee wordt dus het regionale vestigingsklimaat verder versterkt. Knop: “Het regionale mkb heeft behoefte aan goed gekwalificeerde medewerkers. Leven Lang Ontwikkelen is daarin een belangrijk puzzelstuk.”
Leven lang ontwikkelen (LLO) zorgt voor een kwalitatief goede beroepsbevolking die bijdraagt aan de groei en vernieuwing van onze regionale economie. Daarom investeert de Metropoolregio Rotterdam Den Haag in LLO-projecten in verschillende sectoren met cofinanciering. Klik hier voor meer informatie.
Leven Lang Ontwikkelen in de zorg
De zorgsector schreeuwt om werknemers. Dat komt onder meer door de hoge uitstroom (zo’n 12%) én door de dubbele vergrijzing, vertelt Erik Bernard, Senior medewerker Economische Zaken bij gemeente Vlaardingen. “We worden allemaal ouder en hebben dus meer zorg nodig. Terwijl de mensen in de zorg ook ouder worden.” Nu al is er een groot tekort aan verzorgenden op niveau mbo 3. Dat tekort stijgt in 2030 naar 5.000, alleen al in de regio Rotterdam Rijnmond.
Precies voor dat soort uitdagingen is de Zorg Innovation Academy (ZIA) vorig jaar gestart. Deze campus heeft drie pijlers: Arbeid, Wonen & Welzijn en Innovatie. De ZIA-partners startten afgelopen jaar met financiële steun van MRDH het project ‘Leven Lang Ontwikkelen in de zorg’. Een van de eerste initiatieven in dat project is een pilot bij twee zorginstellingen voor ouderen (Frankeland in Schiedam en Het Zonnehuis in Vlaardingen): zulke instellingen hebben het meest last van de krappe arbeidsmarkt, aldus Bernard. Doel van de pilot is mensen in stapjes op te leiden tot mbo 3-niveau.
Bij Het Zonnehuis staat het traject open voor eigen medewerkers, bij Frankeland voor iedereen die interesse heeft. Zo waren er zestien medewerkers van Het Zonnehuis die zich afgelopen jaar aanmeldden voor het traject. Ze werden op de werkvloer opgeleid door Albeda. De eerste lichting is inmiddels gereed. Zeven medewerkers van Het Zonnehuis hebben het eerste deel van het traject doorlopen, dus van mbo 2 (helpende zorg en welzijn) naar mbo 2+ (helpende plus). Een mooie score, aldus Bernard. “Ze kunnen nu gediplomeerde zorgverleners meer werk uit handen nemen en hebben een stap gemaakt naar een opleiding op niveau 3.”
Dutch Fresh Port Werkt!
Ridderkerk en Barendrecht tellen talloze bedrijven in de verslogistiek. Ze zijn verenigd in Dutch Fresh Port (de samenwerking van drie bedrijventerreinen). “Dutch Fresh Port gaat de komende jaren enorm groeien. Zo verwachten ondernemers in bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard alleen al in 2030 behoefte te hebben aan 3.000 tot 4.000 nieuwe medewerkers”, vertelt Nadiah Hatuluwaja, de nieuwe projectleider Dutch Fresh Port Werkt!
Binnen het project Dutch Fresh Port Werkt! wordt gewerkt aan het opleiden van nieuwe en bestaande medewerkers. Zo start bij het bedrijf Van Gelder Groente & Fruit een pilot waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een baan krijgen. Ze ontvangen bovendien coaching (over onder meer omgaan met geld) en cursussen (bijvoorbeeld voor een heftruckrijbewijs. “We beginnen met tien mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In 2023 komen er nog eens drie pilots, dan misschien ook met andere doelgroepen.”
Dutch Fresh Port Werkt! heeft ook plannen voor een ontwikkelstraat, ofwel een werkvloer waar medewerkers nieuwe skills kunnen leren. En er komt een AGF-paspoort, waarop iemands vaardigheden genoteerd staan.
Hatuluwaja: “Inmiddels merk je dat Leven Lang Ontwikkelen gaat leven bij de ondernemers: ze staan open voor het idee om kandidaten te helpen bij hun ontwikkeling. De vraag naar personeel is groot en het is uiteindelijk een win-winsituatie als we dat samen aanpakken, dus overheden, ondernemers én onderwijs. We zijn nu nog aan het pionieren. Mijn droom is dat we alles kunnen aanbieden op één locatie. Een jobcenter. Als spil in het gebied. Zodat we talent voor het gebied behouden.”
