Innovatiecampussen brengen onderwijs en bedrijven samen. Kennisvalorisatie is daarbij een van de doelen. Ofwel kennis omzetten naar commercieel haalbare producten, processen of diensten. Tien mbo- en hbo-campussen in de metropoolregio Rotterdam Den Haag zijn daarin behoorlijk succesvol, aldus een onderzoek van Erasmus Centre for Entrepreneurship. Dit draagt bij aan een goed economisch vestigingsklimaat. Want talent, start-ups en bedrijven vestigen zich graag op of nabij deze campussen. Maar er zijn ook aandachtspunten, bijvoorbeeld de rol van de overheid en de verbinding met het bedrijfsleven.
Nieuwe kennis is het fundament van innovatie. Het is dus zaak dat die kennis terechtkomt in de praktijk. Kennisvalorisatie dus. Daarvoor bestaan talloze dwarsverbanden tussen onderwijs en bedrijven. Zo telt de metropoolregio sinds enkele jaren verschillende mbo- en hbo-campussen: plaatsen waar onderwijs en ondernemers samenkomen. Het mes snijdt daarbij aan meer kanten: de ondernemers komen in contact met nieuwe kennis, het onderwijs kan het aanbod praktijkgericht inrichten, en studenten zijn beter in staat competenties te ontwikkelen die het bedrijfsleven het meest waardeert.
Hoe vindt die kennisuitwisseling precies plaats? En wat kan beter op het gebied van kennisvalorisatie? Daarnaar deed het Erasmus Centre for Entrepreneurship afgelopen jaar onderzoek, in opdracht van Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Adjunct-directeur en hoofd Research Leonardo Fuligni van het Erasmus Centre for Entrepreneurship: “Ga op zoek naar kampioenen in je sector, naar change agents.”
Kennis-kunde-kassa
“Valorisatie is het proces dat kennis omzet naar commercieel haalbare producten, processen of diensten”, vertelt Encyclo.nl. Vaak start de kennis voor die producten en diensten bij wetenschappelijke instituten, zoals universiteiten. Bij het hbo vindt de vertaling naar de praktijk plaats. Het mbo past die kennis daadwerkelijk toe in de praktijk. “Dat is de klassieke benadering van kennisvalorisatie: kennis-kunde-kassa”, vertelt Nico van Hemert (Strategy on Demand), die als adviseur bij de oprichting van veel campussen in de regio betrokken is. In dit model stroomt de kennis als “een waterval” van universiteit naar bedrijfsleven. “Die kennisvalorisatie zie je veel rondom grote bedrijven, zoals ASML in Eindhoven.”
Kennisvalorisatie
“Valorisatie is het proces dat kennis omzet naar commercieel haalbare producten, processen of diensten”, vertelt Encyclo.nl. In de campussen is kennisvalorisatie aan de orde van de dag. Dat blijkt uit een kleine rondgang bij de regionale mbo- en hbo-campussen in de regio. Studenten werken aan innovatieve producten en diensten die direct in de praktijk gebruikt kunnen worden, zoals een privacy-vriendelijke zoekmachine, ontwikkeld in samenwerking met de IT & Security Campus Den Haag, en de app ‘Public Sonar’ om het dumpen van afval in kaart te brengen. Ook hebben de studenten een sensor ontwikkeld voor glas-en papierbakken om aan te geven wanneer deze vol zijn, zodat parken en steden schoon blijven en zwerfafval wordt tegengegaan.
Tweerichtingsverkeer
Er is een andere werkwijze mogelijk voor campussen. Het startpunt is dan niet wetenschappelijke kennis, maar vragen vanuit het bedrijfsleven, vertelt Van Hemert. Die vragen komen vaak als eerste terecht bij het mbo. Daar wordt een deel van de vragen opgelost. De vragen die niet passen bij het mbo gaan ‘omhoog’ richting hbo en wetenschappelijk onderwijs. En vervolgens stroomt de kennis weer terug naar de praktijk. Tweerichtingsverkeer dus. Van Hemert: “Ik noem het dan ook wel kenniscirculatie.”
De campussen in de metropoolregio zijn op deze manier georganiseerd. Sterk ‘business-driven’ dus, of kassa-kunde-kennis. Dat komt voor een deel doordat de campussen veel rondom MKB-sectoren zijn georganiseerd. Van Hemert: “Het MKB heeft daarbij behoefte aan snel kennis op maat.”
Succesfactoren
Van het World Horti Center tot Dutch Innovation Factory, van Food Innovation Academy tot Equestrum: alle campussen in de metropoolregio hebben een nauwe band met het regionale bedrijfsleven, en werken volgens het principe van tweerichtingsverkeer. Erasmus Centre for Entrepreneurship onderzocht of ze daarin succesvol zijn. Het rapport over dit onderzoek vind je op onze website.
Voor dit onderzoek keek Erasmus Centre for Entrepreneurship naar de vier factoren die volgens de literatuur het succes van een campus bepalen: samenwerking (tussen overheden, ondernemers en kennisinstellingen, en intern), de rol van de overheid, de visie en cultuur en de open leeromgeving. Fuligni: “Het is niet vanzelfsprekend dat alle juiste condities aanwezig zijn. Er moet bijvoorbeeld een gedeelde visie van de betrokken partijen zijn: waarom is er een campus nodig? Wat zijn de focus en de doelgroepen, om wat voor innovaties gaat het? Die gedeelde visie moet er zijn tussen onderwijsinstellingen en tussen onderwijs en bedrijfsleven. Waarom werk je samen?”
Rol van de overheid
Volgens Fuligni krijgen de campussen in de metropoolregio een mooie voldoende. Er zijn enkele zaken die opvallen. “Afhankelijk van de leeftijd en ontwikkelingsfase van de campus verschillen de uitdagingen.” Ook de rol van de overheid is essentieel. “Een overheid moet zich goed bedenken welke rol het heeft binnen een campus. Initiatiefnemer? Verbinder? Aanjager? Facilitator? Dat zie je goed bij Food Innovation Academy: daar nam een bedrijf (Royal Steensma) het initiatief, en de gemeente heeft de totstandkoming van de campus gefaciliteerd. Dat werkte daar goed.”
Welke rol een overheid moet nemen is afhankelijk van de regionale situatie en de betreffende sector. Lokale overheden begrijpen dat goed, vindt Van Hemert. De landelijke overheid heeft volgens hem een te beperkt beeld van campussen. “Het rijk ziet alleen de klassieke vorm van campussen. Dat zie je terug in de instrumenten die ze ter beschikking stellen.”
Studenten aan de slag op de campus Food Innovation Academy.
Motie Van Strien
Van Hemert pleit er dan ook voor dat (met name de landelijke) overheid meer oog heeft voor de regionale situatie. “Denk vanuit de kracht van de regio. Zodat ambtenaren sneller begrijpen waar het om draait bij een campus en zo kunnen meewerken aan oplossingen.” Zo is het nu nog moeilijk om regelluwe zones in te richten op veel campussen. Gevolg: regels belemmeren experimenten, en dus nieuwe kennis.
Hij is dan ook blij met de motie die Kamerlid Van Strien onlangs indiende. In die aangenomen motie verzoekt het VVD-Kamerlid de regering “actief in gesprek te gaan met de campussen om te bezien hoe de handvatten uit de strategie-ecosystemen versneld kunnen worden gerealiseerd”. Van Hemert: “Het mooie is: dit is de eerste keer dat de Kamer de oproep doet om te kijken naar wat in de regio gebeurt.”
Van Strien en zijn collega Peter Valstar waren onlangs op werkbezoek bij het World Horti Center (WHC) in Naaldwijk. Het WHC is een toonbeeld van een succesvolle campus. Maar ook het WHC - geopend in 2018 door koningin Maxima - is nog niet gereed. Volgens de Erasmus-onderzoekers is een van de uitdagingen van het WHC “de korte termijn-focus” van de deelnemende bedrijven: die kunnen zich onder meer presenteren op een permanente beursvloer met hun producten en diensten. Voor de meer langetermijnvisie komen er daarom themapaviljoens in het WHC waar bedrijven nog beter kunnen laten zien welke oplossingen de tuinbouw heeft voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd, vertelt innovatiemakelaar Peter van der Sar van WHC. “Daar tonen we de verbeelding. Bijvoorbeeld: wat zijn de kansen voor vertical farming en hoe draagt dit bij aan de oplossingen die tuinbouw te bieden heeft aan de maatschappij, bijvoorbeeld het voeden van wereldsteden?” Ook de All Climate Greenhouse in het WHC speelt hierin een belangrijke rol. Daarin worden weersomstandigheden van over de hele wereld nagebootst. De bijzondere kas-in-een-kas wordt gebruikt voor het onderwijs; mbo-studenten leren er werken met de modernste technieken. De apparatuur wordt geleverd door de participerende bedrijven. De All Climate Greenhouse is daarmee niet alleen een technologisch hoogstandje dat voortkomt uit de samenwerking van diverse glastuinbouwbedrijven, maar ook het meest vernuftige leslokaal van Nederland voor studenten en bezoekers vanuit de hele wereld.
De MRDH faciliteert hierin o.a. door onderzoek uit te laten voeren naar kennisvalorisatie op mbo- en hbo-campussen en de resultaten en aanbevelingen breed te delen met regio en Rijk.
Groeidiamanten
Welk model je ook kiest voor kennisvalorisatie, het draait om mensen, vindt Van der Sar. “Je moet de dialoog aangaan, en zo vraag en aanbod samenbrengen. Ook Nico Persoon van Digital Operations Center in Delft vindt kennisvalorisatie mensenwerk. “Zo was er een project met een robot voor het herinpakken van rozen bij een Westlands sierteeltbedrijf. Daar leren studenten in de bedrijfscontext, en het bedrijf leert van de kennis van de studenten. Dat zijn echte groeidiamanten.”
Persoon heeft wel een aantal zorgen. Allereerst de drukte bij de bedrijven. “Door de hoogconjunctuur is er vaak onvoldoende tijd en capaciteit om studenten te begeleiden. Een andere zorg van Persoon is dat het onderwijs soms capaciteit of ruimte mist om zich flexibel aan te passen aan vragen uit de praktijk.
Change agents
Voor de binding met de praktijk zijn bijvoorbeeld practoren en lectoren belangrijk, aldus Fuligni. Door hun ‘hybride’ profiel zijn ze in staat om zowel het onderwijs als andere bedrijven mee te krijgen in de samenwerking met een campus. Daarom adviseert hij campussen nóg actiever op zoek te gaan naar ‘kampioenen’ in een sector, ofwel mensen die invloed hebben en er zo voor kunnen zorgen dat onderwijs en bedrijven elkaar vinden. “Zij zijn de change agents. Ze spreken de taal van de campus en kunnen je helpen de juiste ruimte te creëren voor je campus.”
Ook de MRDH levert hier een bijdrage aan door een campusambassadeur aan te stellen. Die verbindt bedrijven en campussen door de unieke kenmerken van deze mbo en hbo-campussen helder te communiceren.
Versnelling regionale campussen
De Metropoolregio Rotterdam Den Haag versnelt de vorming van regionale campussen door cofinanciering en draagt daarmee bij aan een verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Daarnaast is er het regionaal campusnetwerk waarin gemeenten en onderwijsinstellingen kennis en ervaringen delen en samenwerken met het bedrijfsleven. De MRDH investeerde al in 12 mbo- en hbo-campusprojecten.
