Met meer dan 30.000 actieve leden, 1.800 vrijwilligers en 160 lokale afdelingen behartigt de Fietsersbond de belangen van alle fietsers in Nederland. Algemeen directeur Esther van Garderen sprak tijdens het Metropoolcafé op 22 oktober 2024 over de uitdagingen en kansen van de Nederlandse fietscultuur. En uiteraard over de fatbike.
Iedereen is de fatbike zat
Als het gaat om fietsen, leeft momenteel geen onderwerp meer dan de fatbike. “Iedereen is de fatbike zat”, bevestigt Van Garderen. “Het zijn in feite scooters die zich makkelijk laten opvoeren. Ze worden bijna allemaal geïmporteerd via Griekenland om de antidumpingheffingen te omzeilen. Vervolgens staan ze voor een lage prijs op Marktplaats of Facebook.”
Hoewel in Nederland het maximaal toegestane vermogen van een elektromotor in een e-bike 250 watt bedraagt, hebben veel van de fatbikes een vermogen van wel 750 watt. Van Garderen: “En je hebt er geen rijbewijs voor nodig. Met als gevolg dat kinderen van 10 jaar erop zitten. Soms wel met z’n drieën.”
Is een helmplicht de oplossing?
Een van de ideeën om fatbikes minder aantrekkelijk te maken, is het invoeren van een helmplicht voor alle e-bikes. “Bij de Fietsersbond zijn we daar erg huiverig voor”, geeft Van Garderen toe. “Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van alle Nederlanders liever de auto pakt dan een helm draagt, zelfs 60-plussers. En dat is natuurlijk niet wat we willen.”
Van Garderen vervolgt: “In de jaren 70 werd de bromfiets gedecimeerd door de helmplicht: er bleef nog maar 10 procent van de bromfietsen over. Iets soortgelijks gebeurde later ook met de snorscooter.” Een helmplicht zou er volgens Van Garderen toe leiden dat minder mensen met de e-bike naar hun werk gaan. “Door e-bikes minder aantrekkelijk te maken, pakken mensen sneller de auto. En dat terwijl 60% van de mensen in deze regio binnen 15 kilometer van het werk woont. Als de helft daarvan uit de ochtendspits is, is het fileprobleem opgelost.”
Is een helmplicht de oplossing?
Een van de ideeën om fatbikes minder aantrekkelijk te maken, is het invoeren van een helmplicht voor alle e-bikes. “Bij de Fietsersbond zijn we daar erg huiverig voor”, geeft Van Garderen toe. “Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van alle Nederlanders liever de auto pakt dan een helm draagt, zelfs 60-plussers. En dat is natuurlijk niet wat we willen.”
Van Garderen vervolgt: “In de jaren 70 werd de bromfiets gedecimeerd door de helmplicht: er bleef nog maar 10 procent van de bromfietsen over. Iets soortgelijks gebeurde later ook met de snorscooter.” Een helmplicht zou er volgens Van Garderen toe leiden dat minder mensen met de e-bike naar hun werk gaan. “Door e-bikes minder aantrekkelijk te maken, pakken mensen sneller de auto. En dat terwijl 60% van de mensen in deze regio binnen 15 kilometer van het werk woont. Als de helft daarvan uit de ochtendspits is, is het fileprobleem opgelost.”
Tijdelijke plaag
Wat kunnen we dan wel doen aan de fatbike? “Er worden al stappen gezet”, zegt Van Garderen. “Zo zijn ze bij de douane een stuk strenger geworden. De gemeenten Den Haag en Rotterdam hebben brieven verstuurd aan ouders. Er worden moties in de Tweede Kamer ingediend. En we handhaven veel meer: duizenden fatbikes zijn al in beslag genomen. Ook heeft de Fietsersbond samen met BOVAG en RAI de minister opgeroepen om een aparte voertuigklasse te maken voor de fatbike.”
Zijn er nog meer lichtpuntjes? “Jawel: binnen een jaar zijn ze bijna allemaal stuk. Zeker de goedkope importfatbikes uit China, en dat zijn ze zo’n beetje allemaal. Repareren heeft ook geen zin, want bijna alle Nederlandse fietsenmakers zeggen nu al: ‘mij niet bellen’. De fatbike is zeker een plaag, maar met enige voorzichtigheid denk ik dat het een tijdelijke plaag is.”
Nederland fietsland
Wereldwijd staat Nederland bekend als hét fietsland. Toch laat de geschiedenis zien dat dit helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Van Garderen: “Ja, Nederland is een fietsland. Maar dat is niet zonder inspanning geweest, bijvoorbeeld door acties vanuit de Fietsersbond. Evengoed is het helemaal niet vanzelfsprekend dat Nederland een fietsland blíjft. De fietscultuur kan alleen standhouden met de inzet van gedreven mensen die daar actie voor voeren.”
Van Garderen blikt terug op de jaren 60 en 70. "In die tijd lag er een gemeentelijk verkeers- en vervoersplan voor Amsterdam op tafel waarin de Stadhouderskade een soort snelweg zou worden. In die tijd hebben fietsactivisten geprotesteerd en zelf een alternatief plan voorgelegd waarin de fiets meer centraal stond. Hierna hebben wethouders een nieuw plan gemaakt, waarmee de fiets gered werd. Zonder die acties zou het fietsklimaat in Nederland er nu heel anders uitzien.”
De fatbike is zeker een plaag, maar met enige voorzichtigheid denk ik dat het een tijdelijke plaag is.
Hogere productiviteit en minder verzuim dankzij de fiets
Volgens Van Garderen zorgt fietsen voor meer arbeidsproductiviteit en minder ziekteverzuim. Daarmee draagt de fiets bij aan de economische visie van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. “De arbeidsproductiviteit kan met 5 procent toenemen als je met de fiets naar je werk gaat. Dat noemen we de ‘fietsflow’, die term is bedacht door iemand die hierop gepromoveerd is. Dat zullen mensen wel herkennen. Zelf heb ik ook vaak een goed idee gekregen tijdens een fietstocht naar werk. En andersom werkt de fietstocht terug juist heel goed om mijn hoofd weer te legen.”
En dan het ziekteverzuim: “Ook hier is onderzoek naar gedaan. Als je normaal nooit naar je werk fietst en besluit om twee dagen per week wél naar je werk te fietsen, dan ben je gemiddeld twee dagen per jaar minder ziek. Werkgevers profiteren dus al van twee ziektedagen per werknemer minder door ze slechts een deel van de week op de fiets te krijgen.”
Beluister de volledige podcast met Esther van Garderen tijdens het Metropoolcafé op 22 oktober 2024
