Vouchers Zorgtech:

Motivatie om de uitdaging aan te gaan

Zorgtech Sociaal Domein

Met ZorgTech helpen Zuid-Hollandse gemeenten innovatieve zorgtechnologie versneld de markt op

Technologische oplossingen ontlasten zorgverleners en houden de zorg kwalitatief en betaalbaar. Maar technologiebedrijven vinden vaak moeizaam hun weg in het complexe landschap van verzekeraars, overheden, zorgaanbieders en -afnemers. Met financiële en inhoudelijke ondersteuning in de vorm van zogeheten vouchers stuwt het Zuid-Hollandse innovatieprogramma ZorgTech kansrijke zorginnovaties versneld naar de markt. Afgelopen jaar maakten de drieëntwintig gemeenten van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag geld vrij voor een extra voucherronde, gericht op het sociaal domein. Een aantal gemeenten haakt aan als partner. We vroegen twee geselecteerde consortia wat het partnerschap ze oplevert.

ZorgTech werd in 2019 opgezet door initiatiefnemers InnovationQuarter, Medical Delta, TNO, de provincie Zuid-Holland en Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Gezamenlijk bevorderen zij innovatie in de gezondheidszorg door financiële bijdragen in de vorm van vouchers beschikbaar te stellen voor veelbelovende oplossingen. Een voucher biedt toegang tot financiële en inhoudelijke support bij opschaling en implementatie van technologische zorgoplossingen. Met als doel de druk op de zorg te verlichten, door mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen.

Voor de sociaaldomeinronde konden Zuid-Hollandse technologiebedrijven, zorgorganisaties en gemeenten gezamenlijk een aanvraag indienen. De drieëntwintig gemeenten van Metropoolregio Rotterdam Den Haag maakten de sociaaldomeinvouchers mogelijk met het Sterker-uit-de-crisisgeld dat zij beschikbaar stelden naar aanleiding van de coronapandemie. In de zomer van 2021 kregen drie consortia een voucher toegekend en later dat jaar nog twee, iedere voucher ter waarde van maximaal € 50.000. Hiermee voeren zij op dit moment hun projectplannen uit.

Opvoedrobot Luna ondersteunt ouders

Een van de innovaties waaraan een voucher werd uitgereikt is opvoedrobot Luna, ontwikkeld door jeugdzorgplatform Garage2020, zorgrobotica-expert DigiNova en ontwerpbureau IDE Group in samenwerking met diverse zorgorganisaties. In deze voucherronde sloot ook de gemeente Den Haag zich bij het consortium aan.

Tweede voucher voor Luna

Voor de opvoedrobot ontvingen de ontwikkelaars al eerder een ZorgTech-voucher. ‘De eerste voucherronde vormde onze verkenningsfase’, blikt Bastiaan Bervoets, projectcoördinator bij Garage2020, terug. ‘We onderzochten wat robotica kan betekenen voor hulpbehoevende ouders en hun begeleiders; wat zij nodig hebben en aan welke voorwaarden de robot moet voldoen.’ Zo bleek dat de robot een persoonlijkheid nodig heeft en dus meer dan alleen een tablet of app moet zijn. ‘Hij moet het gevoel geven van persoonlijke interactie, maar zonder te oordelen.’ Verder moet de robot ouders motiveren en ze helpen structuur aan te brengen in het dagelijks leven. ‘Door de robot in de praktijk met ouders te testen, willen we de robot beter laten aansluiten op de gebruikers en hun hulpvragen.’

ZorgTech faciliteert de sprong van conceptrobot naar de technische ontwikkeling van de echte, fysieke versie
Gezin met opvoedrobot Luna

Opvoedrobot Luna fungeert als buddy voor ouders met een verstandelijke beperking door te ondersteunen in de opvoeding van hun jonge kinderen.

Buddy voor ouders met verstandelijke beperking
De opvoedrobot fungeert als buddy voor ouders met een verstandelijke beperking door te ondersteunen in de opvoeding van hun jonge kinderen. Op basis van spraak en handmatig ingevoerde input geeft Luna reminders, uitleg en instructies. De robot kan ook verbinden met relevante contacten, zoals zorgverleners. Ouders geven aan dat deze functies bijdragen aan meer eigen regie en vertrouwen in de kwaliteit van het gezinsleven. Volgens zorgmedewerkers kan Luna tegelijkertijd de zorg verlichten.

Sprong naar technische ontwikkeling

Met de vervolgvoucher vertalen de ontwikkelaars die inzichten naar het ontwerptraject. Ze zijn momenteel bezig met het programmeren van de softwaremodules en het ontwerpen van de behuizing van de robot. ‘Daarbij moet je met veel zaken rekening houden’, vertelt Bastiaan. ‘Hij moet stevig staan, de juiste grootte hebben en er aantrekkelijk uitzien. Je loopt dan tegen vragen aan als: waar komt de accu en waar komen de tablets? ZorgTech maakt het mogelijk om de sprong te maken van conceptrobot naar de technische ontwikkeling van de echte, fysieke versie.’

Nieuwe samenwerkingen

Daarnaast bracht het innovatieprogramma de ontwikkelaars in contact met zorgorganisaties, potentiële investeerders en samenwerkingspartner Erasmus MC. ‘Het fijne aan ZorgTech is de betrokkenheid van de initiatiefnemers’, zegt Bastiaan daarover. ‘Ze zetten hun netwerk in en staan altijd voor je klaar. En de toekenning van de vouchers geeft al veel vertrouwen dat we op de goede weg zijn. Dat motiveert om deze uitdaging aan te gaan.’

De gemeente Den Haag speelt in het consortium een belangrijke rol op het strategische vlak. ‘Hoe kunnen zorginstellingen Luna straks inkopen? En hoe gaan ze de technologie inzetten?’ licht Bastiaan toe. ‘Bij de gemeente kennen ze de structuur van het zorgstelsel en het financiële aspect van zorgapparatuur. Met hun kennis en netwerk helpt de gemeente ons bij het onderzoek, zodat Luna straks zo snel mogelijk bij zorgorganisaties kan worden geïmplementeerd.’ In het najaar start het consortium met langlopende pilots om verschillende versies van Luna te testen en het ontwerp te optimaliseren.

VITR helpt Rotterdammers gezonder te leven

Een andere innovatie die met de ZorgTech-voucher grote sprongen vooruit maakt, is VITR. Dit staat voor ‘Vitaal Innovatietraject Rotterdam’ en spreek je uit als ‘fitter’. Het is een initiatief van het VITR Consortium, bestaand uit Erasmus MC, Kenniscentrum Zorginnovatie, online gezondheidsplatform SmartVitaal, Hogeschool Rotterdam, wmo radar, Medical Delta Living Lab VIT for Life, Stichting Lezen en Schrijven en de gemeente Rotterdam.

Mensen vullen de VITR gezondheidsscan in

VITR zet slimme technologie in om inwoners van Rotterdam meer inzicht te geven in hun leefstijl en de gezondheidsrisico’s daarvan.

Drempel preventieaanbod verlagen
VITR zet slimme technologie in om inwoners van Rotterdam meer inzicht te geven in hun leefstijl en de gezondheidsrisico’s daarvan. Ook krijgen ze meteen een overzicht van het aanbod sport- en gezondheidsaanbieders in de buurt te zien. Op die manier wil SmartVitaal-oprichter Suzanne van Pelt de toegang tot preventie laagdrempeliger maken, het effect ervan vergroten en de zorgvraag verkleinen. ‘Gezondheidsongelijkheid is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen de komende jaren’, vertelt ze. ‘In Rotterdam is dat probleem groter dan waar dan ook in Nederland.’ Inwoners van de stad hebben een lagere levensverwachting en minder goede algemene gezondheid, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Er overlijden meer mensen aan hart- en vaatziekten, de gevolgen van kanker en luchtwegproblemen. ‘Gelijke informatievoorziening kan daar veel in betekenen.’

Zelfstandig of in groepsvorm
Gebruikers kunnen zelfstandig aan de slag met de VITR Vitaalscan (een beknopte gezondheidstest die je leefstijl en de risico’s daarvan in kaart brengt) of in focusgroepen werken met blended care. Bij dat laatste ontmoeten wijkbewoners elkaar in vitaliteitsgroepen en werken zij onder begeleiding van leefstijl- en buurtcoaches aan een gezondere leefstijl. ‘Huisartsenpraktijken zijn overvol en veel van de afspraken zijn onnodig’, licht Suzanne het belang ervan toe. ‘Een deel daarvan kan VITR voorkomen door gebruikers te wijzen op de aanwezige gezondheidsproviders in de buurt, zoals diëtisten, coaches, sportscholen en -verenigingen. Op die manier gaan we van een reactief naar een preventief zorgstelsel, en verlichten we de druk op de huisartsen.’

Moeilijk bereikbare doelgroepen bereiken

Een van de twee projectdoelen is het VITR-traject toegankelijker maken voor moeilijk bereikbare doelgroepen, met name anderstaligen. ‘Verschillen in taalbeheersing vormen een belangrijke oorzaak van de ongelijkheid’, merkte Suzanne in de praktijk. ‘We willen mensen met een migratieachtergrond beter bereiken door meer op B1-niveau te schrijven en VITR in verschillende talen aan te bieden. In het ZorgTech-programma onderzoeken we hoe we iedereen gelijke toegang kunnen geven tot preventie, en dus gelijke kansen op een gezonde levensstijl.’ Stichting Lezen en Schrijven en studenten en onderzoekers van de Hogeschool Rotterdam haken aan bij dit onderzoek.

In het ZorgTech-programma onderzoeken we hoe we iedereen gelijke toegang kunnen geven tot preventie, en dus gelijke kansen op een gezonde levensstijl.

Haalbaarheidsonderzoek

Het tweede doel betreft een haalbaarheidsonderzoek naar een structurele financiering van VITR. Dit onderzoek doet SmartVitaal samen met de gemeente Rotterdam en zorgverzekeraars. ‘De gemeente heeft hierin een faciliterende en ondersteunende rol. Ze koppelen ons aan relevante partijen voor ons onderzoek, zoals zorgverzekeraars.’ Ook waardeert Suzanne de suggesties die de gemeente aandraagt om oplossingen als VITR een vaste plek in de zorg te geven, zoals de DigiDeal010: een subsidie om e-healthtoepassingen op te schalen en kennis met verschillende partners te delen. De uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek moeten een blauwdruk vormen om VITR ook in andere gemeenten in de regio en daarbuiten te implementeren. ‘Op die manier willen we bijdragen aan de grootschalige preventieaanpak die Nederland hard nodig heeft.’

Belang van samenwerking

Pjer Vriens is als beleidsadviseur gezondheid & e-health bij de gemeente Rotterdam onderdeel van het VITR Consortium en heeft veel vertrouwen in zorgtechnologische oplossingen als VITR. ‘E-healthtoepassingen kunnen inwoners veel eigen regie geven en zo de zorgkosten en de druk op zorgverleners verlagen’, verwacht hij. ‘VITR doet dat door een handig overzicht te geven van het gezondheidsaanbod in de buurt. Andersom geeft VITR ons als gemeente inzicht in de gezondheid van de inwoners, zodat we daar het aanbod van preventie, zorg en welzijn per gebied beter op kunnen afstemmen.’

Samenwerking is van cruciaal belang om de opschaling van veelbelovende zorgtechnologische oplossingen te laten slagen.

Knelpunten oplossen

Ondanks die kansen ziet Pjer nog veel knelpunten in de uitrol van zorgtechnologische toepassingen. Zo bleek VITR uit een eerste experiment met eindgebruikers nog te ingewikkeld. ‘Het toegankelijker maken kost tijd en geld, en dat brengt de ontwikkelaars in een veelvoorkomende spagaat: hoe houden we het betaalbaar en toegankelijk tegelijk, zodat de doelgroep het gaat gebruiken?’

Vanuit de gemeente helpt hij de ondernemers aan de juiste contacten om dat vraagstuk op te lossen. ‘Preventie is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en het is onze taak om de juiste verbindingen te leggen, onder andere met zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere gemeenten. Want alleen door kennis en ervaringen te delen kunnen we de knelpunten oplossen. Dat maakt samenwerking van cruciaal belang om de opschaling van veelbelovende zorgtechnologische oplossingen te laten slagen.’

Meer weten over ZorgTech? Bezoek dan onze projectpagina.