In het nieuwe Energietransitielab in Rotterdam werken studenten en havenbedrijven samen aan innovatieve technieken voor de energietransitie

Campus- ontwikkeling

Studenten Energietransitielab helpen haven verduurzamen

Het RDM-terrein in Rotterdam is een begrip in de regio. En sinds enkele jaren huist daar een nieuw initiatief: het Energietransitielab,  een campus van Hogeschool Rotterdam op het gebied van energietransitie. Doel van het Energietransitielab is bedrijven in de haven helpen met kennis én nieuw talent, en studenten op te leiden voor een baan van de toekomst. Het  Energietransitielab wil jaarlijks honderden studenten en young professionals motiveren om aan de slag te gaan met de energietransitie.

Als alles meezit, dan verrijst binnen een jaar een grote windturbine bij het RDM-terrein in Rotterdam. Het belangrijkste doel van die molen is niet zozeer energie opwekken, als wel studenten van Hogeschool Rotterdam opleiden. Welke data kan de turbine bijvoorbeeld opleveren? Of wat zijn de beste instellingen voor de turbine? “De aanvraag voor de vergunning loopt”, vertelt Johan Antonissen van Hogeschool Rotterdam. “Ik hoop dat-ie in februari 2023 gebouwd kan worden.”

Antonissen is een van de drijvende krachten van de gloednieuwe campus Energietransitielab, dat gevestigd is op het RDM-terrein. Doel van het Energietransitielab is vraagstukken over energietransitie en systeemintegratie vanuit de praktijk te koppelen aan het onderwijs. Zo krijgen studenten basiskennis over de energietransitie, en zijn bedrijven geholpen met up-to-date kennis van jonge talenten. Jurgen Vreugdenhil van Montreal Solutions, een van de bedrijven die samenwerken met de campus: “Het is voor ons zeer leerzaam om samen te werken met studenten.”

Het is voor ons zeer leerzaam om samen te werken met studenten

Bedrijven en onderwijs ander tempo

De energietransitie heeft enorme gevolgen voor de Rotterdamse haven. Processen moeten bijvoorbeeld anders worden ingericht. Daarvoor hebben bedrijven in de offshore en de procesindustrie goed opgeleid personeel nodig, terwijl er nu al een tekort aan arbeidskrachten is. Het onderwijs kan daarin een grote rol spelen: daar worden nieuwe talenten immers opgeleid. Maar zo simpel is het niet altijd, vertelt Erik van Dijk, Themacoördinator energietransitie bij Hogeschool Rotterdam.

“Bedrijven weten vaak niet precies welke ‘ingang’ ze moeten nemen om contact te leggen met een onderwijsinstelling. Daarbij komt dat de cadans van het onderwijs anders is dan dat van bedrijven. Veel bedrijven zoeken bijvoorbeeld een stagiair, en die moet volgende week beginnen. Maar bij het onderwijs plannen we een jaar vooruit. Dat is dus een verschil in tempo.”

De verbinding bedrijven-onderwijs verdiende dus een nieuwe impuls en een nieuwe aanpak. Daarom startten Hogeschool Rotterdam, gemeente Schiedam, Deltalinqs, Watertaxi Rotterdam, Energy Delta Institute, ECHT en Buccaneer Delft het Energietransitielab. Antonissen: “Ik dacht: het zou toch mooi zijn als we studenten kunnen opleiden op het gebied van energietransitie, het onderwijs kunnen verdiepen én de driehoek onderzoek-onderwijs-praktijk kunnen samenbrengen.”

Bij veel bedrijven ontbreekt nog het gevoel van urgentie als het gaat om de energietransitie. Daar willen we aan werken

Studenten koppelen aan young professionals

Het Energietransitielab heeft drie werkpakketten. Allereerst onderwijsvernieuwing. Op basis van input van bedrijven wordt nieuw, multidisciplinair onderwijs ontwikkeld voor studenten van alle jaargangen. Zo komen er minors over duurzame energiebronnen en trajecten voor Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Antonissen: “Het gaat daarbij om opleidingen als maritieme techniek, werktuigbouwkunde, chemie en elektrotechniek.”
Er komt ook een nieuwe leerlijn: studenten kunnen daar extra punten halen met bijvoorbeeld een onderzoek of keuzevak. Van Dijk: “De Hogeschool is in compartimenten opgedeeld. Met deze leerlijn willen we over de randen van de opleidingen stappen. Cross-overs dus. Want energietransitie is niet alleen een kwestie van techniek. Energietransitie heeft ook bijvoorbeeld een sociaal aspect. Kijk maar naar de armoede door de hoge energieprijzen. En denk ook aan nieuwe businessmodellen die bedacht moeten gaan worden om de circulaire wereld vorm te kunnen geven.”

Een tweede werkpakket is het ‘laboratorium’, Talent Innovation Pool (TIP). Dit is een programma waarbij studenten gekoppeld worden aan young professionals. Samen leren ze zo over de energietransitie. Antonissen: “Mijn ambitie is het om zo veel mogelijk studenten te motiveren voor de energietransitie. Als docent bereik ik jaarlijks maar één klas, dus zo’n dertig studenten. Met dit soort initiatieven bereikt Hogeschool Rotterdam jaarlijks honderden studenten en young professionals.”

Van links naar rechts: Richard Clark (CTO Montreal Solutions) en Hogeschool Rotterdam-studenten Mick Vermeulen en Rinish Ramman. (Foto: Montreal Solutions)

Van links naar rechts: Richard Clark (CTO Montreal Solutions) en Hogeschool Rotterdam-studenten Mick Vermeulen en Rinish Ramman. (Foto: Montreal Solutions)

Energietransitie dankzij data

En dan is er het Living Lab, ofwel de experimenteerruimte van het Energietransitielab. De windturbine wordt hiervan het uithangbord. Studenten kunnen – samen met docenten en bedrijfsleven – leren werken met nieuwe technieken. Zo wordt de windturbine uitgerust met tal van sensoren. De data daaruit wordt ontsloten door en getoond in een dashboard van het Nederlandse bedrijf Montreal Solutions.

Jurgen Vreugdenhil van Montreal Solutions: “Wij slaan met het gebruik van data een brug tussen duurzaamheid en energiebesparing. Dat doen we onder meer door zichtbaarheid via het dashboard. Daarvoor gebruiken we het platform Thingsboard”. Data en slimme algoritmes maken het volgens Vreugdenhil mogelijk een extra stap in de energietransitie te zetten. Hij noemt een voorbeeld: “Neem een bedrijf met tien elektrische auto’s en tien laadpalen. Die auto’s worden allemaal ’s morgens aan de laadpalen gehangen. Dat vraagt dus veel stroom. Terwijl het goed mogelijk is dat één van de auto’s pas ’s middags gebruikt hoeft te worden. Door agenda’s en laadpalen te combineren weten we wie even kan wachten met opladen.”

Montreal Solutions is betrokken bij Hogeschool Rotterdam: zo heeft het met enige regelmaat projecten met studenten en stagiaires. Vreugdenhil: “Het is voor ons zeer leerzaam om samen te werken met het onderwijs. Dankzij studenten blijven we op de hoogte van de ontwikkelingen. En door de studenten te laten werken met ons dashboard, leren wij hoe gebruikers zo’n dashboard zien.”

Agenda’s op elkaar aansluiten

“Als je kijkt naar de energievraagstukken voor de haven, dan is het belangrijk dat er een campus als het Energietransitielab is”, vertellen Ibtissam el Osrouti en Jessica Bal van het Team Onderwijs van Gemeente Rotterdam. El Osrouti: “De campus kan de verbinding leggen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Studenten worden getraind in hun onderzoeksvaardigheden en studenten en bedrijven werken er samen.”

Die regionale samenwerking vindt ook Van Dijk van Hogeschool Rotterdam belangrijk. “We zijn aangesloten bij de regionale Coalitie Energietransitie. Daar willen we agenda’s van verschillende partijen meer op elkaar laten aansluiten. Er zijn namelijk veel initiatieven in de regio, maar die zijn nog niet vaak op elkaar afgestemd.”

Het Energietransitielab heeft meer uitdagingen, vertelt Van Dijk. “Bij veel bedrijven ontbreekt nog het gevoel van urgentie als het gaat om de energietransitie. Daar willen we aan werken. En we willen Hogeschool Rotterdam meer profileren als kenniscentrum waar we samen met bedrijven kennis creëren en delen, bijvoorbeeld via trajecten voor Leven Lang Ontwikkelen.”

Vreugdenhil van Montreal Solutions: “Onze samenwerking op het gebied van de nieuwe windturbine is een geweldig project. Ik ben dan ook zeer benieuwd naar de volgende stap. Wat is bijvoorbeeld het effect op van allerlei omgevingsfactoren op een windturbine? Dat is volgens mij nog niet diepgaand onderzocht, en dat kan wél op het Energietransitielab. Want er is nog zoveel te leren op het gebied van energietransitie.”

Versnelling regionale campussen

De Metropoolregio Rotterdam Den Haag versnelt de vorming van regionale campussen door cofinanciering en draagt daarmee bij aan een verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Daarnaast is er het regionaal campusnetwerk waarin gemeenten en onderwijsinstellingen kennis en ervaringen delen en samenwerken met het bedrijfsleven. De MRDH investeerde al in 14 mbo- en hbo-campusprojecten.