IT Campus Rotterdam maakt zorgpersoneel digitaal vaardig

Hoe kunnen we samen toewerken naar een breder traject om personeel klaar te stomen en om meerdere nieuwe (digitale) technieken te adapteren in de zorgprocessen. Een interview met Ingrid van Tuinenberg, Simon Vermeer en Louis Uijlings.

 

Health Care Professional

IT Campus Rotterdam maakt zorgpersoneel digitaal vaardig

Sinds voorjaar 2020 werkt Nederland massaal via Teams, Zoom en Whereby. Ook veel zorgafspraken moeten sindsdien digitaal plaatsvinden. Een flinke omschakeling voor zorgmedewerkers én patiënten. Maar ook zonder corona is het zaak dat de zorg nieuwe technologieën inzet: de personeelstekorten zijn namelijk groot en urgent. Daarom start IT Campus Rotterdam vanaf januari 2021 met de eerste fase van het programma Next Healthcare Professional. Daarin werken meerdere onderwijs- en zorginstellingen intensief samen aan digitalisering van bestaand personeel in de zorg. “Personeelstekorten in de zorg zijn onhoudbaar. Dat is deels op te lossen met nieuwe technologie.” De Metropoolregio Rotterdam Den Haag maakt dit financieel mede mogelijk. Nieuwe technologie draagt bij aan het vernieuwen van de regionale economie. En dat is de ambitie van de 23 gemeenten die samenwerken in de metropoolregio.

Het Albeda Zorgcollege is een van de grotere aanbieders van zorgopleidingen in de regio. Afgelopen jaren heeft de onderwijsinstelling veel energie gestoken in het werven van nieuwe studenten, vertelt Ingrid Tuinenburg, directeur van het Zorgcollege. “Sinds 2018 is onze instroom met 10% gestegen, en dat geldt ook voor onze collega’s van de Hogeschool Rotterdam en Zadkine.” Maar intussen is ook het aantal vacatures in de zorg gestegen. In november 2021 waren er bijna 1.000 niet vervulde banen in de metropoolregio, blijkt uit cijfers van De Rotterdamse Zorg.

Die vacatures zijn niet alleen op te vullen met instromers of zij-instromers, aldus Tuinenburg. En dus kijkt Albeda welke nieuwe technologie de zorgvraag voor een deel kan invullen. Domotica kan daaraan bijdragen: door de inzet van elektronica kunnen ‘zorggebruikers’ langer zelfstandig blijven, en is zorg op afstand mogelijk. Voorbeelden daarvan zijn videoconsulten, medicijnendispensers en sensoren die het lichaam van de patiënt monitoren.

Zulke technieken zijn er volop. Maar hoe zorg je ervoor dat ze ook daadwerkelijk gebruikt worden? Die vraag leeft niet alleen bij Albeda, maar ook bij het Erasmus Medisch Centrum (Erasmus MC). Tijdens de coronacrisis zorgde het invoeren van videobellen ervoor dat er minder patiënten naar het ziekenhuis hoefden te komen. Maar daarvoor moesten zowel patiënten als zorgmedewerkers wel eerst wennen aan die nieuwe technologie.

Zorgmedewerkers hebben daarbij de sleutel in handen: zij moeten immers patiënten helpen met het toepassen van allerlei technologie. Met gerichte cursussen krijgen zorgmedewerkers de ondersteuning die ze verdienen. Zo start IT Campus Rotterdam binnenkort de eerste fase van het programma Next Healthcare Professional om bestaand personeel in de zorg versneld bij te scholen. Simon Vermeer, Chief Information Officer bij Erasmus MC: “Met digitalisering kunnen we de zorg toegankelijk en betaalbaar houden.”

Digitale consulten

Voorjaar 2020. Heel Nederland schakelt over op Teams, Zoom en Whereby. Ook de patiëntengesprekken van Erasmus MC moesten vanaf dat moment zo veel mogelijk digitaal plaatsvinden, zodat er minder patiënten naar het ziekenhuis hoefden te komen. “Maar artsen grijpen liever naar de telefoon”, vertelt Louis Uijlings, Informatiemanager bij Erasmus MC. Ofwel: nieuwe technologie introduceren is 1, maar stap 2 is minstens zo belangrijk. “Implementeren is een werk op zich, dat onderschatten we wel eens.”

Erasmus MC kreeg razendsnel hulp van IT Campus Rotterdam. Het ziekenhuis zocht mbo-studenten om zorgpersoneel én patiënten te helpen met het videobellen. Maar waar vind je die studenten als de opleidingen wegens corona gesloten zijn? IT Campus Rotterdam wist toen in recordtempo het ziekenhuis aan een aantal stagiaires te koppelen.

Sindsdien vinden - met hulp van de mbo-studenten - veel consulten digitaal plaats. Dit was al langer de ambitie van het ziekenhuis, vertelt Uijlings. Maar tot dat moment bleek digitalisering nog maar moeilijk door te dringen tot de werkvloer. En nu ineens lukte het wél. Uijlings: “We spraken er al jaren over. Je zou kunnen zeggen: de coronacrisis was het kantelpunt.” Maar juist op dat moment bleek dat ondersteuning van zorgpersoneel een belangrijke voorwaarde is voor de invoering van nieuwe technieken.

Regie over eigen zorg

De digitaliseringsplannen van Erasmus MC komen voor een belangrijk deel voort uit personeelstekorten, vertelt Vermeer van Erasmus MC. “Het verloop is groot. De personeelstekorten in de zorg zijn onhoudbaar. Dat is deels op te lossen met nieuwe technologie.”

Maar minstens zo belangrijk: technologie kan een meerwaarde bieden aan de zorg. Vermeer: “Veel artsen denken: ik kan toch geen slechtnieuwsgesprek via een videoverbinding doen? Maar sommige patiënten vinden dat juist fijn. Ze kunnen dan het gesprek hebben in hun vertrouwde, huiselijke omgeving, samen met hun naasten. En ze hoeven na dat gesprek niet eerst door de lange ziekenhuisgangen en een koude parkeergarage te lopen, op weg naar huis.”

Met nieuwe technologie kunnen patiënten de regie over hun eigen zorg krijgen. Zo kunnen ze met hulp van thuismonitoring en beeldbellen hun eigen tijd indelen. Met name voor patiënten met een chronische aandoening (zoals diabetes, hartziekten en longaandoeningen) maakt dat het leven makkelijker: zij kunnen hun ziekte soepeler combineren met werk en privétaken en blijven daardoor productiever én gezonder.

Vermeer: “De medische technologie is enorm in ontwikkeling. Wij willen dat omarmen. We willen hiermee onze patiënten meer de regie geven over de zorg. Zo krijgt in een pilot een deel van onze patiënten de keuze: wilt u een gesprek live, telefonisch of via videobellen? Vanwege het toenemende belang van technologie in de zorg is onze ambitie om het eerste technische universitair medisch centrum van Nederland te zijn. Daarvoor werken we nauw samen met TU Delft en Erasmus Universiteit. Zo ontwikkelen we een campus voor tech-start-ups met maatschappelijke impact.

Samenwerken aan digitalisering

Maar hoe pakt dat in de praktijk uit? Daarvoor liep Chief Information Officer Vermeer onlangs enkele keren mee met een aantal zorgverleners. “Je ziet dat digitalisering zorgt voor druk bij het zorgpersoneel. Als ze een video afspraak plannen, dan moeten ze erop kunnen vertrouwen dat het werkt. En de ene arts gaat er makkelijker mee om dan de andere. Digitalisering moet je dus dicht bij de medewerkers organiseren.”

Daarnaast is het cruciaal de medewerkers de juiste ondersteuning te bieden, bijvoorbeeld in de vorm van cursussen en opleidingen voor artsen of medewerkers op poliklinieken. Maar waarover moeten die gaan? En welke competenties zijn er in de toekomst nodig? Die vraag speelt niet alleen bij het ziekenhuis, maar ook bij andere partijen in de zorg. Daarom starten gemeente Rotterdam, De Rotterdamse Zorg, Rotterdam eHealth Agenda, Erasmus MC, Hogeschool Rotterdam, Albeda, Zadkine en de ITPH-Academy komend jaar met het programma Next Healthcare Professional, onder regie van IT Campus Rotterdam.

“De eerste stap van het programma is inventariseren waaraan behoefte is”, vertelt Tuinenburg van Albeda. Ofwel: wat hebben huidige en nieuwe medewerkers nodig om nieuwe technologieën goed te kunnen gebruiken? Kan bijvoorbeeld het curriculum van Albeda hierop worden aangepast? Is bijscholing van medewerkers van een ziekenhuis nodig? En met welk aanbod zijn bijvoorbeeld mensen met afstand tot de arbeidsmarkt zo goed mogelijk in te passen in de zorg?

De antwoorden op die vragen worden in de volgende fases omgezet in nieuwe acties. In fase 2 wordt het programma uitgebouwd richting het scholen van toekomstig personeel in de zorgsector, en fase 3 draait om de scholing van burgers om met behulp van digitale middelen gezond te blijven. Tuinenburg: “De problematiek is groot. Dat lukt ons alleen door samenwerking.”

De mens centraal

Kernbegrip daarbij is volgens Tuinenburg: adoptie. “Onze studenten groeien op met laptop en smartphone. Maar e-health gaat ook over domotica. Daarmee is zorg op afstand mogelijk te maken. Neem een zorgrobot of een Vuzix-bril: hoe werken die, en wat doe je als een bril of robot het een keer niet doet? Ofwel: hoe voorkom je dat zo’n Vuzix-bril uiteindelijk niet gebruikt wordt?”

Die adoptie van digitale technieken begint dus bij de zorgmedewerkers. Zij moeten daarin goed ondersteund worden, zodat ze hun eigen werk beter en efficiënter kunnen uitvoeren, en patiënten er écht mee van dienst kunnen zijn. De techniek moet  ten dienste staan aan de zorgmedewerkers, in plaats van andersom. Tuinenburg: “Als we anders willen werken, dan blijft de mens centraal staan.”

Vermeer: “Het blijft gaan om de patiënten en het zorgpersoneel. Technisch gezien zijn nieuwe technieken soms best simpel. Maar daar gaat het niet om: het gaat erom dat voor sommige mensen er een grote drempel is die nieuwe techniek te gebruiken. Met Next Healthcare Professional willen we die drempel verlagen.”

Foto: Hogeschool Rotterdam